Оралмайтын күндер-ай

 

Таң ертеңнен бері мең -зең болған басыма ештеңеде кіріп шықпай отыр. Қолыма көк сияны алсамда ақ парақ бетін шимайлап бірдеңелерді жазып отырмын. Ойма түк кіріп шықпайды. Түнімен жүз грамды қылқйтып, ертесінде ашы суды іздеп жүрген адамдаймын. Қаланың абыр- сабыр тірлігінен бір сәтке тынығайын деп, Қаратаудың баурайын да саялы мекен Сарысу өңіріндегі  кіндік қаным тамған, туған жерім  Жайылма ауылына барып қайтайын деп , жолға жиналдым да қаланың шетіндегі вогзалға қарай беттедім. Кассир қыздан билет алдым да поездға мініп, купеме жайғастым.Сағыныш пен қуаныштан алып ұшқан жүрегім дүрсілдеп, көз алдыма туған жердің қыраттары мен ауыл көрнісі елестеді.

Жанымдағы көршілерім әлі келе қоймапты  сәлден соң ірі денелі тапалдақтау келген өңі сары келген пісте мұрынды, елуді еңсерген кісі  купенің есігін ашып,23 купе осы ма деп сұрады. Орнымнан тұрып қазақи амандасып, әрине осы деп жауап бердім. Бұл кісіге қарасам , сыпайы , тұйықтау келген, қалам тербетіп жүрген кісіге ұқсайды. Бәлкім мен секілді атамекенге баратқан шығар деп ой түйдім.

-Балам кел қасыма жақын отырып, шер тарқатып  жол қысқартайық. Есімің ді айта отыр? – Жарайды аға деп қасына жайғасып,есімім Дәулет болады дедім.

-Есімің жақсы екен Дәулеті мен Сәулеті жарасқан азамат бол. Менің есімім Әли болады балам.

-Рахмет ата айтқаныңыз келсін.Туған жерге барайын деп жолға шықтым.Өзіңіз қайда жол тартыңыз?.

-Е туған жердің жусаны мен түйенін өркешіндей болған қыраттарына не жетсін.Дұрыс балам қай жерде жүрсеңде кіндік қаның тамған жерді еш уақытта естен шығарма.

-Есте болсын ағай

- Созақ жерін білесін бе балам? Сол өңірге  жолға шықтым,-деп жауап қатты.

Әңгімемізді әрмен қарай жалғастыра түсейін деп сөзге тарттым.Шамасы сол өңірге іссапармен баражатқан боларсыз?

-Жастық шағымда қимас құрбымнан мәңгілікке көз жазып қалып едім, Созақтың қызы еді Сәуле десе сәуле ғой.  Ала таудың шыңдарынан бозарып атқан күн секілді, маған сәулесін шашып тұрушы еді.

- Көршімнің әңгімесіне қызығып , құрбыңыз жайлы айта өтсеңіз?

-Басында былай болды,- деп сөзін сабақтай түсті.

  Кеш құрұм үй телефоны шырылдай түсті. Қоыңрау шалып тұрған кім екен деп тұтқаға жауап қатсам, бала досым Ерқанат екен. Хал-жағдайымызды біліп болғанан кейін:                                                                                                                                     – Әли,бүгін құрбы-құрдастарымыздың арасында кешке бас қосып көңілді отырыс жасамақшымыз келесін бе?- деді.                                                                                               – Мүдірместен барайын  болатын жерін айт.                                                                                  –Гоголь мен Әуезов көшелерінің қилысы қызыл шатырлы 60-үй. Кешікпей кел Әли.-деді де, Ерқанат тұтқаны қоясалды. Сонымен асығыс киндім де, трамбайға мініп Әуезов көшесіне тарта жөнелдім.

  Әли межелі жеріне келіп жетіп, тырамбайдан түсіп, Гоголь көшесіне қарай жайаулатып.Алматы шаһарының көрікті жерлеріне көзі тоймай,табиғаттың әсем көрінісіне тамсанып келе жатыр.Оның бағыты қызыл шатырлы 60- үй болатын. Әлидың алдынан үш -төрт қызбен кетіп бара жатқан, Елдарды көзі шалып қалды да, оларды даустап өзіне қаратып алды. Жолдастарының аман-саулығын білгенен кейін,отырыс болатын үйдің қоңырауын Елдар досы басты.                                                                                                                                  –Кім?-деген жігіт даусы.                                                                                                                           –Біз, есік аш!                                                                                                                                         –Есік ашылып, ішке ендік. Төргі бөлмеде бір топ қыздармен қалжындасып отырған ,Ерқанат мені көре салып орынан ұшып тұрып:                                                                                     –Әли, сені келмей қалама деп уайымдап отыр едім,-деп сөзін аяқтамастан ұзақ жылдар бойы көріспеген адам сықылды, мені бауырына қысты.Бұрын көрмеген шеттерінен көрікті қыздармен таныстыра бастады.                                                                                                   –Бала кезден бірге өскен тай -құлындай тебісіп,табананды бөлісіп бірге жеп бірге өскен бала досым!

                                                                                                                    

Бізден алшақтау тұрған қара торы,хордың қызы секілді,бұландаған ару қызға көзім түсті, оған көз астымен ұрлана қараймын.Қиылған қасы, ботадай жаудіреген жанары аққу мойынды қыпша белді, сұлулықтын бәрі бойынан табылғандай.Міне ғажап! Көктен іздегенім жерден табылғандай таңданып тұрмын.Бір уақытта вальстің  әдемі әуені сынғырлай  жөнелді,битаныс жанмен танысатын шақта болды-ау. Аяғымды жеделдей басып жанына барып,қобалжыған даусым дірілдей шығып:

- Сізді биге шақырсам қарсы емесіз бе? –дедім.

 Ару маған қарап езу тартты да, сүйріктей нәзәк қолын ұсынды.Алақан мен алақан тоғысқанда, тұла бойымнан сезім ұшқұны лапып өтті.Битаныс қызды би алаңына алып шығып,әуен ырғағымен қозғала бастадық. Оған қалай сөз бастарымды білмей ұялумен болдым,сәл үнсіздіктен кейін:

Сіздің есіміңізді білсем болама?-дедім-ау зорға әйтеуір.

Сынғырлаған үн:

Ақсәуле! деп жауап қйырды.

Мінезіңізбен есіміңіз үлесін тапқандай әдемі екен.                                                                                                                                              –Рахмет!                                                                                                                                                                        -Ал менім есімім Әли болады.Өзіңізбен танысқаныма өтте қуаныштымын.!                                       – Менде қуаныштымын.!                                                                                                                                                         Ғашықтар биі тек екеумізге арналғандай. Шарапқа емес,Сәулештің жұпар аңқыған иісіне масайып қалғандаймын. «Екеуміздің құшағымыз осылай мәнгілік ажырамаса екен,сізге ғашық болып қалғандаймын»деп іштей күбірлеймін.                                                                                                           Бір сәтке бөлме іші тыныш күйге бөленді, отырыстын сәнін келтіретін ақ шанпан қызыл шарап жайнап тұрған столға жайғастық. Менен оқшау жерде отырған Сәулештен көз алмай қарап ойға шомдым. Көктемде   бақшаны әсем күйге болеген  жеміс талындай,менімде жүрегімде махаббат сезімі бүршігін жарғандай әсер қалдырды.                                                                                                          Жолдастар шарапқа масайып қалды ма,  бір- бірлерімен қалжындасып сөлесіп жүр.Шолпан жұлдыз қара аспанды жарық сәуле түсіріп тұрған кезде, көптен күткен отырысымызда аяқталды.Құрбыларымен сыртқа шығып бара жатқан Сәулешті көріп қалып:

Қыздар қайда бет алдыңдар?-деп аузымды жйып ала беріп едім:                                              Қайтып бара жатырмыз,- деген саңқ ете қалды бір қыз. Онда сіздерді шығарып салайын!                                                                                                     Өзімізде баратын жерімізге сенсізде жете аламыз, -деп сықылықтай күліп жіберді әлгі сары шашты қыз.

 “Темірді қызған кезінде соқ”дегендей ,Сәулешке бұрұлып:

Cізді шығарып салайн,-дедім әнтек өтініп.

 Көнілімді қимады ма, әлде қйылып тұрғанымды сезді ме,сол әсем үнімен:                                                           Қалап тұрсаң жүрелік!-деп төбемді көкке бір-ақ жеткізді.                                                                                                                 Сөйтіп үш қызды сан соқтырып кеттім.                                                                                            Алатаудың шыңынан таңда бозарып атып келеді, Гоголъ көшесіндегі саябақта Сәулеш екеуміз оңаша келе жатырмыз.Осы жермен сан мәртебе өткенмін, бүгін сондай ерекше. Шоқ гүлдер бізге жымыңдап тұрғандай күйге бөленеді, бағбанға білдірмей ал қызыл роза гүлдің бір талын сабағынан үзіп алып Сәулешке ұсындым. Бұл менің ең алғашқы ғашық болған қызыма деген  гүлім болатын.Қарақат көзі жымың қаққан сұлу:
-Рахмет cаған, Әли,-деді риза көңілмен                                                                                                                      –Қайта сізге рахмет айтуым тиіс,мен үшін бүгүн ерекше күн болды.Ақсәуле сізге жолықпағанда бәлкім бұндай қуанышты күйге түспес едім. Рахмет! сізге.                                  

Мінекей Сәулештің оқйтын инстутына да келіп жетік. Кейін білсем ЖенПИ екен. Қолыма қонып тұрған, бақыт құсымды ұшырып алмайын деп ұсыныс жасадым.Ертең осы уақытта, осы жерде кездесуге қалай қарайсыз? Ол Сәл ойланып тұрдыда келсімін берді.                                                                                                                         – Әли мен енді жүрейн ертең кездес кенше.                                                                                      –Лайым кездесуге жасын.                                                                                                              Сәулеш өзі тұратын жатаханасына қарай беттеді, одан көз алмай  «О махаббат қандай аса құдұретті күш едің?!» деп ойға шомдым.                                                                                          Түн ортасы ауып барады, ел жатқанда отырмын Сәулешті ойлап.Қялымен ол жатқан жатаханасының алдын торимын, тәтті үйқыда құс жастыққа екі бұрымы төгіле, раушан гүлді көрпесін жамыла түс көріп жатқан болар.Үй іші тым-тырыс тек кұлаққа дамылсыз соқан сағаттың тық-тық еткен дыбысы естіледі.

Әли, түнүмен дөмбекшіп  көз ілмей шықты.Таң сәріден ерте тұрып, гүл сататын дүңгүршекке барып, Исі аңқыған  бума роза гүлді сатып алды да,  алып ұшқан жүрегі ғашық болған жанымен кездесуге асығып «Женпи,қайдасың?» деп тарта жөнелді. Міне Женпидың алдына келіп, Сәулешті тағатсыздана күтүп тұр.Қол сағатына қараса кешегі уделескен уақытынан асып барады,бірәқ Сәулеш көрінбейді.Әлидің алаулаған үміт оты сөне бастағандай, махаббаттан жолым болмағаныма деп іштей қынжылып отырғанда,құлағына таныс дауыс естілді.Құдды көк жүзінде боз торғай ән салып жатқандай. Домбыраның қоғыр даусымен нәзік үнү бірге шығып көк жүзін әсем әуенге тербетіп жатыр.Ой сан-сақа жүгіріп жан дүнесі бұл Сәулештің даусы деп жетелеумен болды. Оның мазалайтыны -Сәулеш болмай қалса не істеймін, сезімге жетек беріп бос әурешілікке саламба деп ойлады. «Нар тәуекел» деп орынынан тұрұп, қызды көруге асыққан ол ЖенПИ-дың ішіне енді.Біреуді аңдып жүрген адам құсап, жан-жағына алақ – жұлақ етіп келеді.Бұл жерде тек қыздар оқйтын болғандықтан ба, шеттерінен көрікті  қыздар Әлиге таңдана қарайды,«ана жігіт неғып адасып жүр» дегендей. Таныс дауыс шығып жатқан аудиторяның алдында тұр,Маңдайшада «Музика»  деген жазуға көзі түсіп кеті. Ескті ашып ішке көз салды, не көрді дейсіздер ғой?! көптен күткен армандаған, қаузын жана ашкан қырмызы гүл секілді, мұз болып қатқан сезімді жібіткен қордың қызы спеттес қызды көрді. Ішкі сезімі алдамапты,домбыранын қоңыр даусымен төгілтте ән шырқап жатқан Сәулешке таңдана қарап қалыпты.Сәулештің сабағы аяқталғанша күте тұрайн деп ,мұғалимге білдірмей бос столға отырды.Студенттерге мұғалим бар білген білімін үйретіп жатыр. Қоңырау үні шылдырап қоя берді,бұл сабақтың аяқталғанын белгісі еді, мұғалим кітаптарын жинастырып қолтығына қысты да,аудиторядадан шығып кетті.Бұл кезде Сәулеш те донбырасын қабына салып, затарын жиып есікке карай беттеп жатқан.                                                                                                                                                Ақсәуле- деп дауыстады, Сәулеш артына бұрұлып таңданған түрүмен :                                                          -Әли сен бе? бұл жерге, калай кірдің?-деп сұрады                                                                                          Мен жымиып езу тарттым.                                                                                                                                                                                                                                   Екеуміз Гогоьл көшесіне шығып, кешегі біз өткен саябаққа бет алдық.                                                         Әли, сонымен сіз аудиторяаға калай кірдіңіз?                                                                                                  - Сізді тағатсыздана күтіп отырғанда, ән шырқап жатқан таныс қыздың даусы естілді. Сіздің даусыңызға ұқсаттым, не болсада қызды көруге асықтым. Ішкі дүнием алдамапты, Балуан шолақтың «Сұрша қыз» деген әнін тамаша шырқадыңыз!                                              

– рахмет!                                                                                                                                                     Әлидің жүрегі дүрсілдей,он жағында келе жатқан қызға айтар сөзі таусылғандай оған  көз қйығымен қарап қояды. Саябаққа жетіп бос орындыққа жайғасты,Әли Ақсәуленің қай жерде туылып өскенін сұрап, екеуі бір- бірін жетік танысты.Әли Ақсәуледе көнілі бар екенін білдірді. -Ойлануға рұқсат бер жауабымды содан кейн айтайын. –деп жауап кайырды Ақсәуле. Екеуі осыған сөз байласты.                                                           

 Саябақтын көрікті жерлерін аралап,қызықтай қарап, Уақыттың қалай өткенін білмей қалды.                                                                                                                                                           –Әли кеш батып қалды, қайтатын кезде болды жатаханаға жылжйық                                                                  - Әрине жүріңіз сізді жеткізіп салайын.                                                                                                         Женпидың алдына келіп, Ақсәуленің нәзік қолын жібергісі келмеді,оны қимады ма? әлде енді қайтып көрмей қаламба деген күдігі ме, жібергісі келмей тұр.Сәулеш....- деген сөз, Әлидің аузынан қалай шығып кеткенін байқамай қалды. Ақсәуле езу тарты,                                                                                                                                            -Ақсәуле сізге қойған есіміме ренжи көрмеңіз                  

-О не дегеніңіз?Маған қойған есіміңіз ұнап қалды.
-Рахмет! Сәулеш бүгүнгі күнді ұмытпаймын.
 -Бір күні кездесе жатармыз, қош болыңыз!                                                                                               -Қош сәләматта болғайсіз!

Арада екі жеті өтті. Әли Ақсәулеге екі мәрте хат жолдады. Хатқа жауап келмеді, Сәулешке не болып қалды екен деп ойланумен болды. Әли Ақсәулемен жолықпақшы болып шешті де,ЖенПИға асықты. Сәулештін жатаханасына келе жатқан кезінде,өткендегі отырыстағы сар шашты қызды кездестіріп қалды.                                                                                          

 – Кешірңіз, жаңылмасам Ақсәуленің құрбысы емесіз бе?                                                                           -Ия құрбысымын                                                                                                                                                  -Ақсәулені көрмедіңіз бе? Дегенім сол еді, сары шашты қыз жылап жіберді. Қарындасым не болды сізге? Өксігін басалмай.- Ақсәуле жол апатына түсіп ауруханада өліммен өмірдің арасында жатыр.

Әли осы сөзді естігенде, жүрегі қақ айырлып кеткендей болды. Көз алды қарауытып айналасы қара түнекке айналып кетті. Әли Ақсәуленің жол апатына түскеніне сенерінде сембесінде білмей, салы суға кетіп есеңгіреп қалды. Есін жинаған соң:

Ақсәуле қай ауруқанада жатыр?-деп жанындағы қызға үн қатты.

Қалалық №7 Ауруханада жатыр.-деп жауап қайырды.

Әли сары шашты қызға рахметін айтып ауруханаға бет алғанда артында қалыған қыз:                                                                                                                                –Ағатай тоқтай тұрыңыз? –деп дауыстады .Әли қыздың даусын елең қылмай басы салбырап кете берді елбеңдеп қызда жанына келді. Ентігін басалмай:

Ақсәулеге менде қалін сұрап шығайын. – Әли де басын изеді.

Ақсәуленің құрбысының есімі Сара еді,  Сарға  кейін тоқталайық. Әлимен Сара жол бойында кетіп барады,Әлидың жүрүсіне Сара аң-тан болып келеді, ауруханаға жайау бармақшы ма, жоқ бұл жүріспен биіл жетпейміз деп ойлап келе жатыр.                              

-Аға тоқтаныз!Таксимен барайық?!

-Жүрелік онда! Әлимен Сара жол шетіне шығып такси тоқтатып қалалық №7 ауруханаға бет алды.

 Ақсәуле ЖенПИ-ге оқуға түскен жылы, ауылынынан келіп жатахана кзегінде тұрған кезінде, Сарамен танысқан болатын. Сара созақтын қызы еді, Алматыға оқу ісдеп келген ,қалада туысыда жоқ еді.Ақсәулемен танысқаннан бастап, бір бөлмеде тұрып, бір нанды бөлісіп, ең жақын апалы сіңілідей болып кеткен. Ақсәулемен Сараға да, талай жігіттер ғашық болып көз салған. Қылтын сылтыны жоқ, айдын қыздарына кім көз тікпесін.

Әлимен Сара ауруханаға ғимаратына еніп, кезекшілікте тұрған медбикеден Ақсәуленің қай палатаға орналасқанын сұрады.-Күте тұрұңыз.-деді де,науқас жандардың тізімі жазылған журналды қарауға кірісті.

-Cіз айтып тұрған Ақсәуледеген кісінің аты жөні журналда жазылмапты.

-Қалайша жазылмаған? қайтып қарап көріңіші?

-Кешіріңіз журналда есімі жоқ. Бас дәрігерді шақырайын, сол кісімен сөлесіп көріңіз. –деп телефон номерлерн теріп бас дәрігерді шақырды. Ірі денелі,қабағы қатулы, сығыр көзінің үстіндегі,қос қасы қосылып кеткен, дәрігер Әлидің жанына келіп:

-Мені шақырған сіз боларсыз? Қандай мәселемен келдіңіз?-деп cұрады.

-Сәлеметсіз бе? Ақсәуле Сапарова деген қыз, бес күн бұрын жол апатына түсіп, осы ауруханаға  жеткізілген  болатын, қәлін сұрап шығайындеп келіп едік, науқастар тізімінде жоқ болып шықты.

Сіз айтқан қыз, сенбі күні ауыр қалде жеткізілді үш күн бойы нуқасты аман алып қалуға тырыстық, алайда кеше  есін жимастан көз жұмды.Қайғларыңзға ортақпын!

Ақсәуленің бақилық болғаның естіген Әли есенгіреп қалды.Мәнгілік махаббатінан бір сәтте көз жазып қалғаны қалай?! Сәулеш енді қайтып келмейді ғой деп қапа болды. Сол күнен бастап Әли күлуден де, сөлеуден де қалды. Жүрегі мәнгіліке Саулешпен бірге келмеске кеткендей  әлсін соғатын секілді.                                                                                                                                                        Өткен күндер оралмайды екен-ау, қайран жастық шақтын албырт сезіміне жетек беріп  махаббаттың бал татыған Шарабына масайып жүрген  оралмайтын күндер-ай Әлидің көзіне сағым болып елестейді .